Ngày 26 Tháng 11
Thánh Tôma ĐINH VIẾT DỤ
Linh mục dòng Đaminh
(1783 - 1839)

Giả thiết có ai đó đặt câu hỏi như sau: “Anh sắp bị giam tù lâu ngày, anh muốn mang theo cái gì?”. Mỗi người chúng ta sẽ có câu trả lời riêng, nhưng xoay quanh hai nhu cầu là tiền bạc và đồ dùng thường nhật. Câu trả lời bằng hành động của Thánh Tôm Dụ lại rất khác. Tài sản duy nhất, vũ khí duy nhất, cũng là hành lý duy nhất của ngài là một chuỗi tràng hạt Mân Côi. Suốt đời cha đã đọc, đã sống và truyền bá kinh Mân Côi cho mọi người, giờ đây cha tiếp tục phó thác bản thân cho sự bảo trợ của Mẹ Maria.

Một Đời Hiến Dâng

Tôma Đinh viết Dụ sinh khoảng năm 1783 tại làng Phú Nhai, tỉnh Nam Định. Được Chúa kêu gọi từ bé, cậu đã quyết tâm sống đời tu trì. Sau khi thụ phong linh mục, cha Dụ xin nhập dòng Đaminh và khấn ngày 21.12.1814. Cha là một tông đồ nhiệt thành dấn thân vì lợi ích các linh hồn. Đồng thời cha cũng là một tu sĩ gương mẫu về đời sống chiêm niệm, ngày đêm chìm đắm trong suy gẫm cầu nguyện, đến nỗi các bạn trong dòng đã gọi ngài là “Thánh Brunô Việt Nam”.

Cha Dụ đã hoạt động tông đồ nhiều nơi, trước khi tới họ Liễu Đề, Bùi Chu, thay thế cha Phêrô Tuần bị bắt năm 1838. Ngày 20.5.1839, dưới thời vua Minh Mạng cấm đạo, Tổng đốc Trịnh quanh Khanh dẫn tám trăm quân lính bao vây, lục soát làng Liễu Đề, vì có người chỉ điểm báo tin “Danh Trùm Vọng” tức cha Hermosilla Liêm đang ở đó, nhưng lính không bắt được cha Vọng. Phần cha Dụ, khi vừa hoàn tất thánh lễ tại nhà bà Anê Thu, được tin quan quân đã vây kín làng, biết không kịp đến nơi trú ẩn cách đó hơi xa, cha đành cải trang thành người làm vườn qua nhà bên cạnh lúi húi ngồi nhổ cỏ. Quân lính đi ngang qua không biết, nhưng người tố cáo nhận ra được và nói: “Đạo trưởng đấy”. Thế là cha bị bắt và dẫn đến quan đang ở đình làng. Cha bình tĩnh nói: “Tôi là đạo trưởng, có nhiệm vụ coi sóc giáo hữu ở đây”.

Tiếp đó quan hỏi về thừa sai Vọng và các linh mục khác ở đâu, cha nhất quyết không trả lời chi cả. Quan tức giận cho lục soát khắp người xem có tiền bạc giấy tờ gì không. Nhưng ông hoàn toàn thất vọng, vì chỉ thấy có một chuỗi tràng hạt Mân Côi, lính tịch thu và đánh cha hai mươi mốt roi.

Cha vui vẻ chịu đòn, không một lời than van oán trách. Bà Anê Thu, vì không kịp cất giấu đồ lễ, nên cũng bị bắt trói và giữ tại đình làng hai mươi bốn tiếng mới được về.

Xin Vâng Ý Cha

Cha Tôma Dụ bị đóng gông vào cổ, tay chân mang xiềng xích như một tội phạm, và bị giải lên tỉnh Nam Định. Các quan ở đây tiếp tục tra vấn nhiều lần, khuyến dụ cha đạp lên thánh giá. Nhưng mặc cho những lời dụ dỗ hay dọa nạt, cha Dụ vẫn cương quyết không xúc phạm đến thập giá, và không cung khai điều gì hại đến các tín hữu. Cha bị đánh đập tàn nhẫn nhiều lần, lần thứ nhất chín mươi roi, lần thứ hai ba mươi roi, lần khác hai mươi roi và phải đón nhận nhiều lời mắng nhiếc chế nhạo của dân chúng tò mò đến xem.

Sau những chuộc tra tấn, cha Dụ bị tống giam vào ngục, ban ngày mang gông xiềng, ban đêm bị cùm chân, thêm vào đó là chịu đói khát, chịu nóng nực hôi hám khổ cực khôn tả. Vị tông đồ của Chúa chẳng những tỏ ra nhẫn nhục, mà còn vui vẻ coi đó là những cơ hội tốt để suy niệm và bước theo chân Đức Kitô tử nạn. Chứng nhân Giuse Hiền thuật lại chuyện mẹ của ông ta, giả làm hành khất vào tận ngục thăm cha. Khi thấy cha tiều tụy vì những cuộc tra tấn, bà khóc lên nức nở, cha nói với bà:

“Sức lực tôi tuy giảm, nhưng tôi còn có thể chịu đựng được nữa. Chúa chúng ta đã chịu bao cực khổ để cứu độ nhân loại, tôi cũng sẵn lòng chịu những sự khổ này để nên giống Chúa Kitô phần nào”.

Để Danh Chúa Cả Sáng

Lần thứ hai bà vào thăm, cha Dụ cho biết những cực hình sau này cha cảm thấy không đau đớn như trước, hình như Chúa đã giảm bớt sự đau khổ cho cha. Khi bà chào từ biệt, cha nói:

“Tôi không biết ngày nào sẽ được hiến dâng mạng sống vì Chúa, có thể anh chị em không còn gặp tôi nữa. Bà hãy cầu nguyện nhiều, xin Chúa ban cho tôi ơn nhẫn nại chịu đựng tất cả những điều người ta gây cho tôi để danh Chúa được cả sáng”.

Sau sáu tháng giam cầm và tra tấn, quan tuyên bố bản án với những lời sau:

“Đạo trưởng Tôma Đinh viết Dụ bị kết án trảm quyết vì tội truyền bá Gia-tô tả đạo. Các quan đã hết sức khuyên dụ, dọa nạt và tra tấn để bắt y quá khóa theo luật nước, nhưng y không chịu. Y đã trở nên chai đá không gột rửa được những điều dị đoan đã quá ăn sâu... Do đó mọi người thấy rõ y là kẻ điên khùng cố chấp bất trị, đáng khinh dể. Vậy phải nghiêm trị còn phàn nàn gì nữa”.

Thực tế cha Dụ nghe bản án có phàn nàn chi đâu. Ngày 7.11 vua Minh Mạng ký án. Ngày 12.11 án về tới Nam Định. Khi ấy có cha Đaminh Nguyễn văn Xuyên cũng thuộc dòng Thánh Đaminh đã bị bắt ngày 18.8 được đưa tới trại giam chung và cùng bị án tử với cha Dụ. Hai anh em gặp nhau trong tù tay bắt mặt mừng, hàn huyên tâm sự. Hai cha xưng tội với nhau, an ủi khuyến khích nhau kiên trì tới cùng.

Ngân Khánh Trên Thiên Quốc

Ngày 26.11.1839, hai vị tông đồ Chúa bị điệu đến nơi xử án. Hai vị ung dung bước đi giữa một đoàn quân oai vệ, có các quan cỡi voi chỉ huy với cờ quạt chiêng trống, và theo sau đông đảo dân chúng. Vai mang gông, tay mang xiềng, hai vị vừa đi vừa cầu nguyện, dáng điệu hân hoan khiến mọi người phải sửng sốt bỡ ngỡ. Quan hỏi lại lần chót xem nếu chịu xuất giáo sẽ được tha. Hai cha trả lời ngắn gọn “không” rồi tiếp tục cầu nguyện cho tới khi tới pháp trường Bẩy Mẫu. Bà Maria Ơn có mặt trong buổi hành quyết thuật lại rằng: “Tôi thấy hai cha quỳ xuống chắp tay lại, mắt hướng lên trời, lính cưa gẫy gông, chặt đứt xích sắt, trói tay vào cọc rồi chém cổ hai cha”. Sau khi thi hành án trảm, lý hình tung đầu hai cha lên cao làm ba lần và nói: “Đầu đạo trưởng đã bị chém đây”.

Cha Tôma Đinh viết Dụ hưởng thọ 56 tuổi, đã lãnh phúc tử đạo đúng vào năm kỷ niệm Ngân khánh linh mục của cha. Một mùa ngân khánh được ghi vào lịch sử Giáo hội. Thi thể hai cha được an táng ngay tại pháp trường, rồi đến tháng Giêng năm 1841, tín hữu cải táng về Lục Thủy.

Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn linh mục dòng Đaminh, cha Toma Đinh viết Dụ lên bậc Chân Phước ngày 27.5.1900.

ĐTC GPII phong thánh ngày 19/6/1988

Từ đó hài cốt vị tử đạo được đặt trong hòm gỗ sơn son thiếp vàng trưng bày bại đền thờ Phú Nhai. Muôn đời sẽ mãi mãi ghi nhớ hình ảnh người chứng nhân đức tin, một người con yêu của Nữ Vương Rất Thánh Mân Côi.
 

Ngày 26 Tháng 11
Thánh Đaminh NGUYỄN VĂN XUYÊN
Linh mục dòng Đaminh
(1786 - 1839)
 

Ai ơi giữ lấy túi khôn

Đầy tràn tin cậy đầy lòng mến yêu.

Gươm đao đe dọa dẫu nhiều

Quỉ ma cám dỗ sớm chiều đe loi.

Ai mà thắng được trên đời

Mai sau hưởng phúc cõi trời cao sang.

Đó là những vần thơ lục bát do Thánh Đaminh Xuyên sáng tác trong ngục tù, vừa diễn tả tâm tình của mình vừa khuyên nhủ các tín hữu đến thăm. Những vần thơ vắn gọn nhưng cô đọng trọn vẹn triết lý sống của các vị tử đạo, lòng tràn đầy niềm tin yêu vượt quá mọi gian khổ để chiếm đoạt vinh quang nước trời.

Tấm Lòng Người Tu Sĩ Áo Trắng

Đaminh Nguyễn văn Xuyên còn có tên là Doãn, sinh năm 1786 tại làng Hương Hiệp, tỉnh Thái Bình. Thấy con có trí thông minh, cha mẹ cho cậu đi học chữ Nho, rồi gởi gấm cậu cho Đức cha Delgado Y dạy bảo. Được Đức cha nhắc nhở, cậu Xuyên chăm chỉ học hành, nhất là học hỏi giáo lý. Lớn lên, ngài cho anh vào đại chủng viện, và trao ban chức linh mục năm 1819. Ngày 20.4 năm sau, cha Xuyên tuyên khấn trọn đời trong dòng Thánh Đaminh. Từ đó cha rất nhiệt thành phục vụ các giáo hữu, không ngừng đi nhiều nơi giảng tĩnh tâm, dạy giáo lý và sốt sắng cử hành phụng vụ bí tích.

Trước tiên cha Xuyên coi xứ Phạm Pháo, tỉnh Nam Định, rồi về xứ Kẻ Mèn, Thái Bình trong ba năm. Tại đây, ngài lập họ đạo mới, họ Thanh Minh, chọn Thánh Vinh Sơn làm bổn mạng. Sau cha phụ trách xứ Đông Xuyên mười ba năm. Thời gian này dân chúng bị hạn hán mất mùa nhiều năm, và bị giặc Phan bá Vành quấy phá nên đói nghèo khổ sở. Có lần cha phải dốc cạn túi để giúp đỡ họ, có lần cha nhường phần cơm của mình... Bao giờ cha cũng để một ngân khoản riêng làm việc bác ái.

Cuối năm 1836 cha được bổ nhiệm làm phụ tá cha Fernandez Hiền tại chủng viện Ninh Cường giữa lúc cuộc bách hại của vua Minh Mạng gay gắt. Năm sau cha về làm quản lý địa phận Đông Đàng Ngoài, giúp Đức cha Delgado Y. Khi Đức cha phải lưu lạc về Kiên Lao rồi bị bắt, thì cha Xuyên vừa tìm chỗ ẩn trốn, vừa giúp xứ Hạ Linh. Tuy phải lang thang nay nhà này mai nhà khác, cha cũng phục vụ các tín hữu ở đây được khoảng một năm. Ngày 18.8 cha đến cử hành mừng lễ Thánh Gioachim, Bổn mạng họ Phú Đường (họ lẻ xứ Hạ Linh) thì bị bắt. Một giáo viên trước có dạy ở Bùi Chu biết mặt cha đã đi báo quan kiếm tiền thưởng.

Bền Chí Trung Kiên

Cha Xuyên dâng lễ gần xong, nghe tiếng loa gọi của quân lính. Cha vội rước hết Mình Thánh, rồi cởi áo lễ đi trốn. Nhưng không kịp nữa, quân lính đã tóm bắt cha và dẫn đến quan phủ. Quan phủ cười hỏi: “Đưa đây một số bạc, ta tha cho về”. Cha trả lời: “Tôi chẳng có đồng nào trong người, nếu quan tha tôi cám ơn, nếu quan bắt tôi xin chịu”. Về sau giáo hữu Hạ Linh góp tiền đem đến chuộc, nhưng quan phủ không dám tha nửa vì trên tỉnh đã biết.

Khi nghe thuật lại chuyện, cha Xuyên an ủi họ: “Anh em hãy để tiền lo cho giáo xứ thì hơn, đừng tốn tiền chuộc làm chi vô ích. Ý Chúa đã muốn, chẳng ai làm khác được. Anh em cứ bình an về nhà, nhớ cầu nguyện cho tôi chịu sự khó cho nên”. Thế rồi cha mang gông nặng theo lính về Nam Định.

Biết cha là quản lý tòa giám mục, Tổng đốc Trịnh quang Khanh không những bắt cha bỏ đạo mà còn muốn khai thác các tài sản địa phận. Lần đầu tiên khi ra lệnh đánh đòn, tổng đốc đứng ngay bên thúc giục: “Đánh nữa, mạnh lên cho đến khi nó chịu khai và xuất giáo”. Người chiến sĩ đức tin chỉ biết kêu tên cực trọng “Giêsu Maria, xin cứu con” cho đến khi bất tỉnh phải khiêng về ngục.

Những lần sau ngài cố gắng cắn răng chịu đựng không kêu một tiếng, cũng chẳng tiết lộ điều gì về giáo phận. Quan tổng đốc cho dùng những cực hình dã man hơn: Lấy sắt nung đỏ dí vào cháy từng miếng thịt, cầm kìm nguội kẹp hay cắt nhiều chỗ trên thân thể... Nhưng cha can đảm gắng sức nói thẳng với quan: “Dù sống dù chết tôi cũng không bỏ đạo. Tôi chọn cái chết để sống đời đời, hơn là nghe quan sống thêm ít lâu mà muôn đời bị tiêu diệt”.

Nhiều lần quá đau đớn ngất xỉu giữa cuộc tra tấn. Sợ vị quản lý địa phận chết sớm, tổng đốc sai lính đưa về ngục, cho mời lang y chữa trị để mong biết được những tài sản mà ông tưởng là vô số. Đến khi cha Xuyên bình phục, quan lại đưa ra khảo nữa, nhưng ông phải thất vọng vì thực sự địa phận chẳng có gì để khai, mặt khác, chẳng bao giờ cha chịu khuất phục bỏ đạo.

Phần Thưởng Nước Trời

Ngày 25.10 quan tổng đốc lập bản án trảm quyết gởi về kinh đô. Tháng sau bản án của cha Xuyên và cha Dụ trở lại Nam Định. Những ngày cuối, hai cha được giam chung một phòng, tay bắt mặt mừng, xưng tội với nhau, an ủi khích lệ nhau vững chí cho đến cùng.

Ngày 26.11.1839, hai cha bị dẫn đi xử. Giữa đám quân lính đông đảo võ trang voi ngựa, hai vị chứng nhân Đức Kitô đi bộ mang gông, nhưng bình an vui vẻ, vừa đi vừa cầu nguyện cho tới pháp trường Bẩy Mẫu. Dân chúng đi xem đều bỡ ngỡ thán phục. Quan hỏi lại lần chót có muốn xuất giáo để được tha không. Hai vị trả lời: “Không”, rồi đưa tay cho lính trói vào cọc đã chôn sẵn.

Hai nhát gươm cùng vung lên, hai tôi tớ Chúa được lãnh triều thiên tử đạo tiến thẳng về trời. Cha Xuyên với 53 tuổi đời, phục vụ Chúa trong chức vụ linh mục được hai mươi năm. Thi thể ngài được an táng ngay tại đó. Thánh Giêng năm 1841, tín hữu cải táng hài cốt ngài về Lục Thủy.

Đức Giáo Hoàng Lêo XIII suy tôn cha Đaminh Nguyễn văn Xuyên, linh mục dòng thuyết giáo lên bậc Chân Phước ngày 20.5.1900.

ĐTC GPII phong thánh ngày 19/6/1988

Hiếu Trung, OP